Een goede financiële opvoeding is een heel belangrijke basis om je kind goed met geld om te leren gaan. Kinderen die al jong zelf goed leren omgaan met geld, hebben daar als volwassene veel profijt van. Lees hier mijn tips en overwegingen hoe je je kind een goede financiële opvoeding geeft.
Waarom is het belangrijk om je kind goed met geld om te leren gaan
Zoals bij alles geldt, heel cliché-en dus waar; jong geleerd is oud gedaan. Als volwassene komt er best veel kijken bij het op orde houden van je financiën. Niet voor niets komen veel mensen in de schulden. Problemen kunnen altijd ontstaan, maar ik ben ervan overtuigd dat veel problemen voorkomen kunnen worden door een goede financiële opvoeding. Het gaat om omgaan met verleidingen, overzicht houden, keuzes maken en snappen hoe het werkt.
Wat is belangrijk om je kind mee te geven
Volgens mij zijn er 4 financiële hoofdlijnen die je je kind mee wil geven.
1 Geld kan op
Het maakt namelijk niet uit hoeveel geld je hebt of verdient; alles kan op. Kijk maar naar voormalig profvoetballers die in de schulden terecht kwamen. De oplossing voor volwassenen is dan ook niet vaak; meer geld krijgen of verdienen. De oplossing is meestal; minder uitgeven. Er zijn mensen in de bijstand die geld overhouden om te sparen en mensen met een dijk van een inkomen die altijd geld tekort komen.
Geld kan op en dat moet een kind snappen
Vul in ieder geval nooit de gaten die ontstaan. Heeft je kind al z’n geld uitgegeven aan rotzooi en komt er vervolgens een ultieme kans voorbij om iets geweldigs te kopen? Jammer dan. Dát is het moment waarop een kind leert dat geld op kan. Als ouder kun je je minderjarige vaak nog wel financieel helpen, maar als ze zelf volwassen zijn ben je waarschijnlijk niet meer in de mogelijkheid om hun financiële blunders op te lossen.
2 Verleidingen
Leer je kind verleidingen herkennen. In de Action, bij die leuke winkeltjes op vakantie en in de supermarkt. Zijn die koekjes met de afbeelding van een tekenfilmfiguur lekkerder dan de goedkopere koekjes zonder figuurtje? Als ze dat jong leren, gaat het ze hopelijk in de puberteit en als volwassene beter af. Later worden de verleidingen alleen maar groter; de mogelijkheid om te lenen, online gokken en achteraf betalen zijn daar enkele voorbeelden van.
3 Spaar voordat je iets koopt
Leer je kind nu al dat het moet sparen voor een dure aankoop. Als ouders kun je (een deel) voorschieten, maar realiseer je dat dat staat gelijk aan een lening bij volwassenen. Door niet voor te schieten leer je je kind de aankoop uit te stellen. Grote kans dat de wens niet meer bestaat op het moment dat het doelbedrag bereikt wordt.
4 Snel geld bestaat niet
Dit wordt van belang op de middelbare school. Dan komen er gevaren waarbij kinderen misbruikt worden geldezel of op andere manieren snel geld denken te kunnen verdienen. Zorg dat ze met je in gesprek blijft. En leer ze dat snel geld niet bestaat. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat het meestal ook. Rendement en risico gaan altijd samen, net als bij beleggen.
Hoe leer je je kind goed met geld omgaan
Er zijn veel manieren om goed met geld om te leren gaan. Het is onder andere afhankelijk van de leeftijd van het kind, je persoonlijke opvattingen en gezinsinkomen natuurlijk.
Praat over geld
Praat van jongs af aan over geld. Dat energie geld kost en je kind dus de lampen uit moet doen. Bespreek waarom je bepaalde keuzes maakt welke opties er zijn. Waarom neem je lunch mee naar het pretpark in plaats van patat te kopen? Waarom kies je voor een B-merk in de supermarkt? En leg bijvoorbeeld uit hoeveel voordeel je hebt als je tweedehands koopt.
Dit hoeft overigens echt niet altijd over besparen en bezuinigen te gaan. Vooral over het maken van keuzes. Waarom loop je wel drie supermarkten af om aanbiedingen te scoren en kies je er daarnaast ook voor om luxe uit eten te gaan of een dure handtas te kopen- praat daar met je kind over.
Geef het goede voorbeeld
Kinderen pikken veel meer op dan wat je ze vertelt. Het zijn kleine kopieermachines. Dus ook van jouw geldgewoontes. Ziet je kind jou heen en weer rijden om iets op te halen via Marktplaats, de moeite te nemen om over te stappen van energieleverancier, na te denken over een aankoop of blij te zijn omdat je iets via Vinted hebt verkocht; het draagt allemaal bij aan een goede relatie met geld.
Kinderen moeten fouten kunnen maken
De gemene deler in alle mogelijkheden is dat kinderen fouten moeten kunnen maken. Als ouder weet je vaak al vantevoren dat je kind na 2 dagen uitgekeken is op zijn nieuwe speeltje of skin in een computerspel. Maar die ervaring moet een kind zelf opdoen. Learning by doing. Het mag dan jouw geld zijn dat het kind krijgt, bijvoorbeeld als zakgeld, maar laat het kind vervolgens zelf beslissen.
Zelf bespreek ik altijd met mijn kinderen waarom ze iets willen kopen en soms waarschuw ik ze. Bijvoorbeeld dat ze al zoveel vergelijkbaar speelgoed hebben of dat ze de vorige keer teleurgesteld waren. Soms besluiten ze het dan niet te kopen, maar meestal doen ze dat wel 😉
Achteraf komt het vaak nog een keer ter sprake. Als het speeltje werkloos in de hoek ligt of de extra opties in het Brawl Stars verrassingspakket (online game) tegen blijken te vallen. Dan bespreken we even dat ze maar kort lol hebben gehad van hun uitgave.
Laat je kind soms boodschappen doen
Laat je kind af en toe (een paar) boodschappen doen of neem ze mee in de supermarkt. Een supermarkt is het verleidingen- en keuzeparadijs. Er zijn vele keuzes; eenpersoonsverpakkingen of juist extra groot, A, C en C-merken, biologisch en niet biologisch. Laat je kind hier ervaring mee opdoen.
Laat je kind ervaring opdoen met eigen geld
Zorg dat je kind geld heeft waar het zelf deels of volledig zeggenschap over heeft. Zo leren ze verantwoordelijkheid te zijn.
Geef je kind zakgeld vanaf 6 jaar. Als je een kleine beurs hebt kun je dit ook doen met een paar dubbeltjes per week. Ik zou proberen om altijd een vast bedrag te geven, hoe laag dat ook is. Als je incidenteel geeft kan een kind niet leren plannen inschatten, dan ‘overkomt’ het ze.
Oudere kinderen kun je kleedgeld geven. Ik ga zelf starten door dit beperkt te doen. Bijvoorbeeld door jassen en schoenen nog wel te betalen. Het overige geld kunnen ze naar eigen inzicht besteden. Eventueel met de voorwaarde dat er wel een fatsoenlijke garderobe in de kast ligt en alle items aanwezig zijn. De afspraken hierover zou ik laten afhangen van je kind. Is je kind een ware fashionista of interesseert kleding hem of haar amper? Speel daar op in met de voorwaarden die je stelt.
Ook kun je je kind af en toe extra budget geven. Voor een vakantie, een dagje weg met het gezin, om een maaltijd te bereiden of een cadeau voor iemand te kopen. Zo leren ze keuzes maken en opties afwegen.
Maak financiën leuk
Zoveel volwassenen vinden geld niet leuk en laten daarom veel kansen liggen of komen zelfs in de problemen. Mijn dochter van 6 krijgt sinds kort zakgeld en ze vindt het geweldig om in haar potje met munten te graaien. Regelmatig wil ze wisselen. De ene keer zijn briefjes favoriet en de andere keer een enorme berg aan muntjes. Ik stimuleer dat ze dat leuk vindt door er enthousiast in mee te gaan.
Help je kids ook om meer uit hun geld te halen. Door hen te helpen als ze iets willen kopen. Speur naar tweedehands opties, doe een rondje vergelijkingsites of help spullen te verkopen op een vrijmarkt of online.
Maak je kind digitaal vaardig
Als een kind goed kan tellen en rekenen stap dan over van contant geld naar digitaal. Bij voorkeur een tijdje voordat je kind naar de middelbare school gaat. Dan kunnen ze alvast oefenen met mobiel bankieren, pinnen, Ideal en betaalverzoeken. Ook leer ik mijn zoon (bijna 10 jaar) over fraude, gevaarlijke links en andere vormen van misbruik.
Eenmaal op de middelbare school verandert er zo ontzettend veel. Denk alleen maar aan alle verleidingen in de kantine. Dat is volgens mij niet het moment om te beginnen met de financiële opvoeding, tegen die tijd heb je veel minder invloed op je kind dan op de basisschool.
Leer je kind over gevaren
Deel nooit je pincode, pinpas of inloggegevens. En vertel het je ouders als iemand jou er om vraagt. Leg je kind uit dat tieners misbruikt worden als geldezel en daardoor zelfs een strafblad kunnen krijgen.
Meer informatie over financiële opvoeding
Er zijn heel veel leuke initiatieven om kinderen goed met geld om te leren gaan. Kijk eens bij Eurowijs voor allerlei tips, informatie en lesmateriaal. Ze hebben gratis lesmateriaal voor in de klas (de leerkrachten van allebei mijn kids zijn er op mijn initiatief mee aan de slag gegaan) en ook aantrekkelijke oefeningen voor thuis.
Ook Wijzer in geldzaken heeft veel nuttige informatie. Je vindt hier bijvoorbeeld checklists om je kind te leren sparen en over zakgeld.
Ben jij al bezig om je kind een goede financiële opvoeding te geven? Ik ben heel benieuwd naar je ervaringen!